Les 157 – Wat is innerlijke stilte?
Vraag: Innerlijke stilte is een vaak genoemd begrip hier in de lessen en de woorden lijken simpel, maar ik zou graag verhelderen waar we het precies over hebben. Ik geloof dat het Krishnamurti was die sprak over het springen in de ruimte tussen de mentale woorden. Is dat wat innerlijke stilte betekent in de context van deze lessen – ruimte zonder geluidsinhoud die ik voor even kan verlengen voordat de mind weer begint te bubbelen?
Ik heb ook gemerkt dat ik regelmatig heldere mentale beelden krijg tijdens de beoefening van samyama. Geen geluid om de stilte te verstoren, maar heldere beelden met een droomachtige kwaliteit. Ik vermoed dat het betekent dat ik in slaap val tijdens de sadhana, en daarin ligt een andere vraag. Wordt meditatie en samyama gedaan balancerend op het randje tussen diepe ontspanning en slaap? Of heeft de mind zich afgesloten van het pad van slaap en gaat het een andere richting op?
Antwoord: Innerlijke stilte is de kern van yoga. Zonder innerlijke stilte kan er geen yoga bestaan. In de tweede les bespraken we hoe yoga het verbinden van het subject (observator) en het object (het geobserveerde) is. Het object is niet zo moeilijk te vinden. Het is alles wat we waarnemen in ons hart en onze mind, en alles wat we buiten ons waarnemen door middel van de zintuigen. Het object is overal. En dat is het subject ook. Maar het subject is niet altijd zo duidelijk. Het subject is de innerlijke stilte waar we het hier zo vaak over hebben gehad.
Wat is innerlijke stilte? Het heeft in de traditie vele namen: sat-chit-ananda, het Zelf, de getuige, ongeconditioneerd bewustzijn, de leegte, Vader God, Shiva, samadhi, Tao en ga zo maar door. In de lessen noemen we het vaak zuiver gelukzaligheidsbewustzijn. Zoveel namen voor dat wat neerkomt op nietsheid. Maar de nietsheid leeft. Het is bewust. Het is overal. En op de een of andere manier is het gelukzalig in zichzelf. Het is de “ik” in jou en mij die constant blijft. Het is de universele “ik” die zich uitdrukt als alles wat we waarnemen, en gelijktijdig voornamelijk van binnen verborgen blijft, behalve voor degene die Zelfbewustzijn hebben gecultiveerd door middel van yoga. Succes in deze cultivatie brengt een staat van vrijheid van de ups en downs van de wereld, zelfs wanneer we actief blijven in onze dagelijkse activiteiten.
Yoga gaat om het onthullen van ons “ik,” om het te ervaren in de ongeconditioneerde oorspronkelijke staat. Yoga is er om de vraag “wie ben ik?” te beantwoorden en het bewust te worden. Ons zenuwstelsel heeft het vermogen om ons die ervaring te geven, en meer. Dat is waarom het menselijk zenuwstelsel de “tempel van God” genoemd wordt.
Met directe ervaring door beoefening kunnen we de stap maken van de filosofie en theorie van innerlijke stilte naar de realiteit ervan. De sprong van theorie naar realiteit is te vinden in de manieren waarop ons zenuwstelsel verschillende vormen van bewustzijn manifesteert. Het zenuwstelsel werkt in verschillende modi die we kunnen onderscheiden als verschillende staten van bewustzijn. Er zijn drie staten van bewustzijn die we allemaal goed kennen:
- Waakstaat – wat we ervaren in onze dagelijkse activiteit.
- Droomstaat – wat we soms ervaren in onze slaap.
- Diepe droomloze slaapstaat – wat we niet echt ervaren, maar we waren ergens.
Innerlijke stilte is een staat die duidelijk anders is dan deze drie staten. We ervaren het in onze diepe meditatie als gelukzalig bewustzijn zonder enige objecten. Of het kan ook gemengd zijn met objecten, zoals gedachten, gevoelens, of wat dan ook. Maar in de ongerepte staat is het zonder objecten. In yoga krijgt het daarom zijn eigen nummer als unieke staat van bewustzijn:
- Innerlijke stilte – het is al die woorden en omschrijvingen die eerder al zijn genoemd. In yoga wordt het soms simpelweg “Turiya” genoemd, wat “de vierde staat” betekent in het Sanskriet.
Het verschil tussen innerlijke stilte en de andere drie staten van bewustzijn is dat innerlijke stilte onveranderlijk is en gecultiveerd kan worden in het zenuwstelsel als een oneindige aanwezigheid die aanwezig is onder, in en door de andere drie staten van bewustzijn. Degene die al enige tijd gemediteerd hebben ontdekt dat dit het geval is. Het begint met wat innerlijke vrede en een bewustzijn van een stille kwaliteit die gelijktijdig bestaat met en in de objecten van onze waarneming. Dit gebeurt met externe waarnemingen door de zintuigen, en ook met onze gedachten en gevoelens. We zien ze als de objecten die ze zijn, extern verschijnend ten opzichte van ons ongeconditioneerde innerlijke stille bewustzijn. Door dagelijkse yogabeoefening groeit de innerlijke stilte en wordt de stilte het filmdoek waar al onze ervaringen op worden geprojecteerd. We worden het filmdoek – het oneindige filmdoek van het leven.
Is innerlijke stilte de “ruimte tussen mentale woorden” (gedachten)? Ja dat is het. Het is de ruimte die we soms ervaren als we van de ene naar de andere gedachte gaan, en van de ene staat van bewustzijn naar de ander. Wanneer de muziek voor een moment stopt blijven we alleen met onze innerlijke stilte, ons Zelf. De yogi en yogini ervaren deze innerlijke stilte ook achter en in de gedachten, en in alles in het leven. Wanneer we dus in de innerlijke stilte loslaten tijdens samyama, kan het zijn dat er geen mentale activiteit is, of er is enige activiteit. Als we loslaten zal onze aandacht in innerlijke stilte zijn, er van uitgaande dat we vooraf al wat innerlijke stilte gecultiveerd hebben in diepe meditatie. Samyama en verlichting (de eerste fase en daaraan voorbij) zijn afhankelijk van de van nature aanwezige innerlijke stilte die er zal zijn onafhankelijk of de mind nu “bubbelt” of niet. Het komt ook op tijdens de droomstaat en de diepe slaap – dat is 24/7 innerlijke stilte (dat betekent 24 uur per dag en zeven dagen per week). Wanneer dat eenmaal opkomt zijn we klaar voor serieuze yoga, de vereniging van subject en object en dat is de vereniging van de goddelijke polariteiten in ons die leidt naar de staat van eenwording waarin alles ervaren wordt als een goddelijke stroom van de Ene.
Dus. De reden waarom we met meditatie beginnen in deze lessen is om als eerste innerlijke stilte te cultiveren, de voorwaarde voor al het andere dat in yoga plaatsvindt. Wanneer die stilte opkomt, is het mogelijk om vele deuren te openen. Wanneer Shiva (innerlijke stilte) aanwezig is, wordt het mogelijk om de extatische vereniging met kundalini/Shakti te stimuleren en te koesteren, en dan is het een vreugdevolle ervaring in plaats van een traumatische. Het is de natuurlijke volgende stap. Dus nadat de meditatie zijn plek heeft gevonden is dat hetgeen wat we doen hier in de lessen – het wakker maken van kundalini en aan de slag gaan met het verbinden van het subject en het object. Dat is wat yoga is.
Wat betreft het in slaap vallen tijdens samyama, meditatie etc., vanuit het bovenstaande kan je zien dat het niet echt hetzelfde is als het overgaan van de ene staat (innerlijke stilte) naar een andere (zoals slaap). Het is niet of-of in de technieken. We kunnen gelijktijdig in beide staten zijn, wat voornamelijk vaak het geval is tijdens meditatie. Dat is waarom we de tijd tijdens meditatie waarin we “weg” waren in gedachten of in geen gedachten tellen als oefentijd. In deze omstandigheden gaat de zuivering in het zenuwstelsel door. Als we afdwalen in samyama pakken we gewoon weer rustig de sutra’s op waar we gebleven waren. In dat geval zijn we van de sutra afgedwaald in een mix van innerlijke stilte en de subtiele kwaliteit van de sutra. Wanneer we realiseren dat dit gebeurd is, gaan we rustig weer verder waar we gebleven waren. De tijd die we nodig hebben om door samyama te komen kan wat uitgerekt worden als we op die manier afdwalen. Als slaap ons maar blijft overkomen tijdens een bepaalde samyama sessie, kunnen we gewoon stoppen en gaan liggen om te rusten. Dat is ook goede samyama. Dit kan voorkomen als er veel obstructies vrijkomen. Innerlijke stilte wordt tijdens de gehele procedure gecultiveerd, dus nogmaals, het is niet de ene staat van bewustzijn of de ander. Het is opkomende innerlijke stilte samen met wat er nog meer plaatsvindt.
Houdt in gedachten dat alles waar we het nu over hebben niet op het niveau van de nieuwsgierige mind, het intellect, plaatsvindt. Alleen theorie heeft betrekking op het intellect. De technieken zijn er niet voor om theorie te promoten. Dagelijkse gevorderde yoga technieken zijn voor het zuiveren en openen van ons zenuwstelsel op manieren die neurologisch en biologisch zijn – een aanzienlijke uitbreiding van het functioneren van ons zenuwstelsel. De ervaringen van extatische gelukzaligheid zijn heel werkelijk – uiteindelijk zo werkelijk als het meest intieme vrijen dat we ons voor kunnen stellen, en dat speelt zich allemaal van binnen af. Het cultiveren van innerlijke stilte heeft dus verreikende gevolgen in ons dagelijkse leven.
De guru is in je.