Les 39 – Pranayama: de grond bewerken van het zenuwstelsel
Nieuwe lezers: het is aanbevolen dat je bij het begin van de lessen begint omdat eerdere lessen een voorwaarde zijn voor deze (de eerste les is “Waarom deze bespreking?”).
Het is algemeen bekend dat als een vriend overstuur is, werkelijk overstuur, het goed is hem te vertellen te ademen, om een poosje langzame diep in en uit te ademen. Dit heeft altijd een kalmerend effect op het zenuwstelsel, op de geest en op de emoties.
Waarom? Omdat het de zenuwen ontspant. Stress verkrampt onze zenuwen, en dit beperkt de stroom van bewustzijn door ons heen. Langzaam en diep ademhalen maakt onze zenuwen los, en vergemakkelijkt de stroom van bewustzijn door ons heen, en dat heeft het gewenste ontspannende effect.
Te zeggen dat bewustzijn door ons heen stroomt is een beetje al te simplistisch gesteld. Alhoewel in werkelijkheid alles de stroom van bewustzijn is, is het beter om te zeggen dat de ‘levenskracht’ door ons stroomt. Wat is de levenskracht? Het is de eerste manifestatie van bewustzijn in de materie. Het wordt ‘prana’ genoemd, wat “eerste eenheid” betekent. In de deeltjestheorie van de moderne fysica zouden de minuscule subatomaire energiedeeltjes waarvan men denkt dat die de bouwstenen zijn van alles in het universum, gemakkelijk analoog gesteld kunnen worden aan prana. In ieder geval weten we dat het beïnvloeden van prana (de levenskracht) in het menselijk lichaam beduidende invloed heeft op ons zenuwstelsel, en op onze ervaring.
Meditatie is een manier van het beïnvloeden van prana waarbij de geest de leiding heeft. De menselijke geest ontstaat uit een energiestroom door de zenuwen van de hersenen. In meditatie laten we die energie (prana) systematisch tot verstilling komen, wat ons naar de onderliggende oorzaak van die energie voert. We ervaren het als zuiver stil gelukzaligheidsbewustzijn. In meditatie wordt de aandacht makkelijk voorbij het denken gebracht, en voorbij prana. Het is een buitengewoon natuurlijk vermogen dat we hebben.
Naast meditatie zijn er andere manieren om prana te beïnvloeden die het zuiveren van het zenuwstelsel vergemakkelijken om onze innerlijke en uiterlijke aard met elkaar te verbinden. Zoals vermeld kan het sturen van de ademhaling een opmerkelijk effect hebben op onze ervaring. Door de ademhaling op bepaalde manieren te beperken kunnen we bepaalde voorspelbare effecten produceren. Dit is de wetenschap van ‘Pranayama’, hetgeen beheersing van prana’ betekent. Uitgedrukt in termen van wat we fysiek doen wordt het adembeheersing genoemd. Maar er zit meer achter pranayama dan een fysieke beheersing van de adem. Onze beoefening leidt naar een verdieping en verruiming van de effecten van de ademhaling. De geest is hierbij betrokken, en ook het lichaam, op nog andere manieren dan door de ademhaling te beheersen. Samengenomen zorgen deze handelingen ervoor dat het zenuwstelsel losser en meer ontwikkeld wordt op manieren die de effecten van onze kernbeoefening van meditatie enorm verrijken.
Denk aan het zenuwstelsel als aan de aarde, en aan puur gelukzaligheidsbewustzijn als het zaad. We zijn bezig geweest het stille zaad te ontkiemen door regelmatige dagelijkse meditatie. Nu zullen we de grond van ons zenuwstelsel gaan bewerken zodat het zaad van zuiver gelukzaligheidsbewustzijn dynamisch en sterk in ons zal groeien.
Hoe beïnvloedt de ademhaling de stroom van prana in het lichaam? Er is een elektromagnetische relatie in het lichaam tussen de ademhaling, de geest, de stroom van prana, en elk aspect van ons biologisch functioneren. Ze zijn allen verbonden met elkaar. Dit is waarom, als we mediteren, de ademhaling en het hele metabolisme automatisch vertraagt. Tijdens pranayama, wanneer we de adem bewust vertragen en het mentaal meenemen langs een speciaal pad, beïnvloeden we de stroom van prana in dit pad. Het is een soort inductie. Het is als de inductie van een elektrische stroom in een draad met een magneet. In het aldus coördineren van de ademhaling met de geest zijn we in staat om selectief een bepaald kanaal in ons zenuwstelsel te zuiveren. Een kanaal dat een hoofdrol speelt bij het ontstaan van verlichting. Dit kanaal is de minuscule draadvormige zenuwbaan die naar boven gaat in de ruggengraat of wervelkolom, en door de hersenen. Het wordt de ‘sushumna’ genoemd. Het zuiveren en openen van deze zenuw is waar pranayama en andere gevorderde yogaoefeningen op gericht zijn.
We zullen beginnen met een ademhalingstechniek die vlak voor elke meditatiesessie gedaan wordt. Als we er vertrouwd en comfortabel mee raken, zullen we stap voor stap nieuwe elementen toevoegen, die de kracht van onze beoefening enorm zullen verhogen.
De guru is in je.