Les 91 – Yoni Mudra Kumbhaka – zuivering van het derde oog, en meer
Nu dat iedereen bewust is van hoe belangrijk het is om voorzichtig te zijn met het direct stimuleren en wakker maken van hun kundalini energie, zullen we direct doorgaan naar de grootste kundalini stimulator van allemaal – kumbhaka (stilhouden van de adem), met een volledige reeks van bandha’s en mudra’s. Waarom niet? Wanneer je er klaar voor bent, hoef je er niet naar op zoek te gaan. Het zal hier gewoon zijn. Tot dan, vertrouw ik erop dat je verstandig zult zijn en je oefeningen niet tot het uiterste zult doorzetten.
We zullen kumbhaka benaderen onder leiding van een oefening genaamd “yoni mudra”, wat betekent “zegel van de godin.” Je kunt deze “godin” vervangen door iedere vrouwelijk godheid die je wilt. We weten allemaal wie ze is, zelfs als ze bij andere namen genoemd wordt.
Voordat we ingaan op yoni mudra, herinner jezelf eraan dat hier dezelfde voorzichtigheid geboden is zoals beschreven aan het begin van de recente les over siddhasana. Je moet redelijk stabiel zijn in al je beoefening, en geen instabiliteit in de interne energie ervaren in je dagelijkse bezigheden. Je zult ontdekken dat veel van wat we al gedaan hebben, onderdeel is van de uitgebreide vorm van yoni mudra die we hier zullen bespreken. We zullen een groep van technieken met elkaar verbinden, in een geheel die groter is dan de som van de delen samen. Dit zal ons zenuwstelsel de mogelijkheid geven om sneller een bredere en meer geïntegreerde vorm van natuurlijk functioneren te ontwikkelen, gerelateerd aan de stroom van zuiver gelukzaligheidsbewustzijn en goddelijke extase binnenin ons.
Er is een extra waarschuwing die hier genoemd moet worden. We zullen in deze techniek onze adem inhouden, en er wat zachte druk in het lichaam aan toevoegen. Er wordt niets extreems aangeraden – zeker niet meer dan wat gelijk staat aan in het zwembad duiken en onze adem daar vrijwillig voor een korte periode inhouden. Als je hartklachten, ademhalingsproblemen, hoge bloeddruk, of andere klachten hebt die verergerd zouden kunnen worden door het inhouden van de adem, sla deze gevorderde yoga techniek dan of over, of vraag toestemming van je dokter voor je eraan begint. Met andere woorden, als je weet dat je dokter het niet goed zou keuren als je je adem in zou houden en een stuk onder water zou zwemmen in het zwembad, dan moet je niet beginnen aan yoni mudra kumbhaka. Veiligheid eerst.
De yoni mudra techniek die we hier zullen bespreken is op zo’n manier geoptimaliseerd dat het de hele sushumna omvat door een aantal technieken te combineren die we gelijktijdig gebruiken.
De techniek wordt gedaan aan het einde van de wervelkolomademhaling en voor de meditatie. Precies tussen deze twee goed gefundeerde oefeningen in.
Laten we starten door te gaan zitten zoals we dat ook in pranayama doen. Dit betekent dat we gaan zitten in de door ons gekozen versie van siddhasana. We zijn aan het einde van de wervelkolomademhaling wanneer we yoni mudra kumbhaka doen, dus we zijn met de in- en uitademing op en neer gegaan door de wervelkolomzenuw gedurende onze vastgestelde tijd.
Nu, om door te gaan met yoni mudra beginnen we met het plaatsen van de toppen van onze twee wijsvingers dicht bij de buitenste ooghoeken tegen de onderste oogleden van onze gesloten ogen. Dan drukken we zachtjes de ogen omhoog en naar het midden in de richting van het punt tussen de wenkbrauwen. Dit moet zonder enige spanning of ongemak gedaan worden. Alleen een zacht duwtje van de ogen richting het punt tussen de wenkbrauwen. Als je lange nagels hebt aan je wijsvingers, zal je ze misschien moeten knippen voor dit deel van yoni mudra.
Nu, met onze gesloten ogen zachtjes richting het derde oog geduwd, gaan we met onze adem omhoog in de wervelkolomzenuw vanaf het perineum naar het punt tussen de wenkbrauwen. Wanneer je longen vol zijn en je aandacht is aan het einde van de wervelkolomzenuw bij het punt tussen de wenkbrauwen, sluiten we van buitenaf de neusgaten met onze twee middelvingers die vanaf beide zijden op de neus drukken. Tegelijkertijd houden we de wijsvingers op dezelfde plek waarbij ze de ogen zachtjes richting het punt tussen de wenkbrauwen duwen.
Wat we op hetzelfde moment ook doen is het optillen van de tong richting het gehemelte, hiermee sluiten we de mond van binnenuit af zodat er vandaaruit geen lucht kan ontsnappen. Nu houden we onze adem vast. Maar we houden het niet vast met de epiglottis (strotklepje) in onze keel, zoals we normaal zouden doen. In plaats daarvan laten we de luchtdruk vanuit onze gevulde longen ontspannen omhoog komen tot in onze neusholtes en sinussen. Dit is geen grote druk, alleen maar lichte druk. We duwen de lucht niet omhoog. We laten alleen de natuurlijke druk van onze gevulde longen daarboven zijn. Onze middelvingers en tong sluiten de neus en mond, dus er kan geen lucht ontsnappen.
Probeer het eens en kijk hoe het gaat. Best makkelijk toch?
Nu houden we voor een comfortabele periode onze adem vast – niet te lang, niet te kort. Afhankelijk van je capaciteit is het misschien 30 seconden, een minuut, misschien langer. Als je een professionele sponsduiker bent misschien wel een aantal minuten. Het maakt niet uit hoelang het precies is. Wat belangrijk is dat we onze adem in houden voor een periode die zowel comfortabel is en een beetje richting maximum van onze capaciteit gaat. Niet tot het punt van forceren. Niet tot het punt dat we naar adem moeten happen als we klaar zijn. Wanneer we klaar zijn en klaar om uit te ademen, laten we onze middelvingers los van de neusgaten, maar niet de wijsvingers van de ogen of de opgetilde tong. We zouden genoeg kalmte moeten hebben voor een mooie soepele uitademing door de neus waarbij we met onze aandacht weer door de wervelkolomzenuw naar beneden gaan naar het perineum. We zouden niet in ademnood moeten zijn wanneer we uitademen. We kunnen zowel op de in- als uitademing iets sneller gaan dan normaal tijdens de wervelkolomademhaling, maar als we grote haast hebben om lucht te krijgen, dan hebben we de adem te lang vastgehouden. Ga op zoek naar balans. Het zal eerst allemaal wat onhandig zijn, zoals met al deze gevorderde yoga technieken. Maar het zal snel soepeler gaan zodat het een comfortabele techniek wordt. Het idee is om wat quality time te hebben met de adem wanneer deze van binnen wordt stilgehouden. Het moet geen oefening in heldhaftigheid worden.
Om te beginnen doen we maar drie van deze yoni mudra kumbhaka’s tussen de pranayama en meditatie. Dus we voegen in het midden van onze beoefening van pranayama en meditatie een paar minuten toe. Maar yoni mudra kumbhaka bestaat nog uit meer onderdelen dan net is genoemd. Er zijn nog wat andere dingen die we tijdens onze kumbhaka willen doen om de meest positieve resultaten voort te brengen. Laten we naar de details hiervan kijken.
Doordat we net uit de wervelkolomademhaling komen, hebben we mulabandha en sambhavi al gedaan, net zoals het zitten in siddhasana. Tijdens yoni mudra kumbhaka gaan we door met mulabandha. Sambhavi wordt aangepast tijdens yoni mudra omdat we onze ogen naar het punt tussen de wenkbrauwen duwen met onze wijsvingers. Terwijl onze wijsvingers dit doen, draaien we de ogen niet omhoog en naar elkaar toe zoals het een onderdeel van sambhavi is. We gaan wel door met het fronzen van de wenkbrauwen, waarbij we zachtjes de wenkbrauwen naar het middelpunt toe brengen. Sambhavi in yoni mudra is dus een combinatie van het omhoog brengen en centreren van de ogen met de wijsvingers en het zacht naar elkaar toe trekken van de wenkbrauwen met de spieren in het gezicht. In yoni mudra kumbhaka is onze aandacht gedurende de gehele periode dat we de adem vasthouden gericht op het punt tussen de wenkbrauwen, tot het moment dat we op de uitademing weer naar beneden gaan door de wervelkolomzenuw. Het zou kunnen zijn dat tijdens yoni mudra kumbhaka onze aandacht naar buiten getrokken wordt naar een punt vóór het punt tussen de wenkbrauwen. Dat is normaal. Wanneer de wervelkolomzenuw wat extatische conductiviteit begint te krijgen, wordt het best aangenaam om sambhavi te doen. De ogen met de vingers naar het punt tussen de wenkbrauwen duwen terwijl we de wenkbrauwen fronzen tijdens yoni mudra kan het hele lichaam met genot vullen als de extatische conductiviteit opkomt in de wervelkolomzenuw. (“Indien dan uw oog eenvoudig is, zal geheel uw lichaam verlicht zijn”) Het genot neemt van nature toe wanneer onze aandacht naar buiten gaat voorbij het punt tussen de wenkbrauwen. Er is iets buiten ons lichaam dat ons roept met extase. We ontdekken dat de sushumna door blijft gaan, en het is goed om er naar toe te gaan als we er op een natuurlijke manier naar toe worden getrokken. En wat we daar zullen vinden? Oh, dat zal je vanzelf ontdekken. Het is allemaal goed. Als deze verlenging van de sushumna ontstaat dan is het oké om je aandacht de volledige afstand voorwaarts naar buiten te laten gaan, dit is ook van toepassing tijdens de wervelkolomademhaling. Het is de natuurlijke evolutie van de sushumna en de wervelkolomademhaling. Dit wordt tijdens yoni mudra gestimuleerd, en is maar een van de vele voordelen van deze gevorderde yoga techniek.
De manoeuvre van de tong naar het gehemelte brengen is het beginstadium van een gevorderde yoga techniek die “kechari mudra” heet. De tong speelt een erg belangrijke rol wanneer onze beoefening vordert. Voor nu willen we op een comfortabele manier de lucht verhinderen om door de mond te ontsnappen tijdens yoni mudra. Misschien betekent dat dat de tong achter de voortanden op het gehemelte wordt geplaats. Of misschien verder naar achteren. Als we gemakkelijk het punt kunnen bereiken waar het harde en zachte gedeelte van het gehemelte elkaar ontmoeten, is dat een goede plek om het puntje van de tong te plaatsen. Maar het hoeft niet op die plek te zijn. Dat wat nu het meest ontspannen is, is wat we willen. We zullen kechari nog uitgebreid bespreken in de toekomstige lessen.
Er zijn twee andere componenten die we nog aan yoni mudra willen toevoegen. Het eerste wordt “jalandhara bandha” genoemd wat “kin slot” betekent. We zullen het niet zo streng benaderen als dat het klinkt. Het enige wat we doen tijdens het vasthouden van de adem in yoni mudra kumbhaka is het hoofd zover naar voren laten komen richting de borst als dat gemakkelijk gaat. En tijdens de inademing en uitademing tillen we het hoofd weer op. Dat is alles. We laten gewoon het hoofd naar voren hangen tijdens het vasthouden van de adem, en onze vingers, geplaatst op de ogen en neus, blijven op hun plek als het hoofd naar beneden komt. Als onze kin tot halverwege het kuiltje van de keel komt is dat prima. Als onze kin helemaal naar beneden komt tot aan het kuiltje van de keel is dat het volledige kin slot. Beide manieren zijn goed. Jalandhara rekt de wervelkolomzenuw in het bovenste gedeelte van het lichaam vanaf het punt tussen de wenkbrauwen in benedenwaartse richting. Het is eenvoudig om de rek te voelen. We forceren het niet. Als er wat extatische conductiviteit is in de wervelkolomzenuw, kunnen we de rek helemaal tot aan het perineum voelen. Later zullen we meer met jalandhara gaan werken. Waarbij we gebruik maken van een dynamische versie om grote hoeveelheden prana te stimuleren richting het hart, keel en hoofd. Jalandhara is een erg belangrijke gevorderde yoga techniek. In yoni mudra introduceren we nu het begin van de techniek – het hoofd rustig naar beneden laten komen terwijl de adem ingehouden wordt. Vervolgens tillen we het hoofd op tijdens de in- en uitademing. We houden het heel eenvoudig.
Het andere component dat we toevoegen is uddiyana. Hier zijn ook verschillende versies van die we later zullen gaan ontdekken. In deze fase introduceren we een basisversie voor yoni mudra. Wanneer we de adem vasthouden tijdens yoni mudra, tillen we zachtjes ons diafragma (middenrif) een stukje op en trekken we onze buik in. Deze handeling van uddiyana is verbonden met mulabhanda die vanaf de anale kringspier door het bekken omhoog komt. Uddiyana doet ook wonderen als we in siddhasana zitten. Uddiyana wat “omhoog vliegen” betekent, is verbonden met de activiteit in het bekkengebied en brengt het allemaal een stuk verder omhoog. Omdat we vol met lucht zijn tijdens yoni mudra kumbhaka, zullen we het diafragma niet ver optrekken. Een klein beetje maar. Je zal de druk door het lichaam omhoog voelen komen wanneer je uddiyana doet. Doe niet teveel. Als je de yogahoudingen geleerd hebt (het wordt sterk aangeraden dat je dit doet), zal je ongetwijfeld hebben geleerd om uddiyana staand te doen met alle lucht uitgeademd (zie de toevoeging op les #71). Dit is een goede manier om er aan te wennen. Er zal nog veel met het diafragma en de buikspieren gedaan worden, daar zullen we later op ingaan. Voor nu, trek het diafragma een klein stukje op tijdens yoni mudra kumbhaka. Tussen het vasthouden van de adem door, tijdens de in- en uitademing, laat je uddiyana bandha weer los.
Er moet dus veel gedaan worden in yoni mudra. De meeste componenten zijn fysieke gewoonten die eenvoudig aangeleerd kunnen worden. Na verloop van tijd, nadat we door de rommelige fase heen zijn, zullen al deze elementen samenkomen in een geïntegreerde lichaamsreflex die automatisch plaatsvindt wanneer de adem wordt vastgehouden. Dan, wanneer de extatische conductiviteit opkomt, zullen deze handelingen verfijnen tot subtiele gecoördineerde innerlijke bewegingen die reageren op de natuurlijke innerlijke stroom van goddelijke extase. Alles wat we hier besproken hebben is een introductie op een nieuwe en natuurlijke vorm van het functioneren van het lichaam. In de gevorderde vorm zullen alle elementen die we hierboven besproken hebben zich manifesteren als intiem met elkaar verbonden, als automatische “microbewegingen” in het lichaam, die onzichtbaar plaatsvinden wanneer de energie dag en nacht in ons beweegt. Al deze fysieke procedures die we nu leren, relateren direct aan de biologie van extatische ervaring die opkomt in het lichaam. En hoewel we nu nog onhandig zijn met al deze dingen, zal je je verbazen over hoe subtiel, soepel en van nature verbonden ze zullen worden. Dagelijkse yoni mudra kumbhaka, met toevoeging van de volledige reeks van bandha’s en mudra’s zal ons geleidelijk aan transformeren in het extatische equivalent van een goed afgestelde Ferrari. Daar lijkt het misschien nu nog niet op, maar dat is wat er zal gebeuren. Yoni mudra kumbhaka is gevorderde spirituele training voor de biologie.
We gebruiken met yoni mudra kumbhaka een zeer geleidelijke benadering, waarbij we zoals besproken rustig starten met drie herhalingen tussen de wervelkolomademhaling en meditatie. Degene die de techniek van yoni mudra kumbhaka als goed en soepel ervaren kunnen het in babystapjes opbouwen. Doe er niet teveel van. Kumbhaka is de meest krachtige van alle directe kundalini stimulatoren. Als het met drie herhalingen goed gaat, probeer er dan over een maand misschien vier. Na nog een aantal maanden kan je overwegen om vijf herhalingen te doen. Op die manier. Begin niet gelijk met vijf of tien herhalingen. Een hele langzame opbouw is de beste manier, en dan alleen als het soepel gaat in je beoefening en in je dagelijkse activiteiten.
We hebben gesproken over hoe we yoni mudra kumbhaka moeten uitvoeren, maar niet veel over wat yoni mudra kumbhaka van binnen doet. Simpel gezegd, het zorgt ervoor dat iedere uithoek van ons zenuwstelsel geopend wordt en brengt gelijktijdig kundalini (seksuele energie) omhoog. Het produceert een enorme hoeveelheid zuivering in het lichaam. Ook ontwikkelt het in ons de subtiele gewoonten van extatisch biologisch functioneren.
Door het derde oog vanuit verschillende hoeken te benaderen produceren we een reinigend effect in het bovenste deel van de sushumna en in het gehele hoofd. Yoni mudra is dus zeker een reiniger van het derde oog. De gehele wervelkolomzenuw wordt opgerekt en doordrongen met prana die vanuit het bekkengebied omhoog komt. Doordat kumbhaka een extra vraag naar levenskracht in het lichaam creëert, wordt een grote hoeveelheid seksuele energie (kundalini) omhoog getrokken vanuit de enorme opslag van prana in het bekkengebied. Siddhasana, mulabhanda en uddiyana versterken deze omhooggaande beweging in het onderste deel van het lichaam.
Dit is een globaal overzicht van wat er gebeurt. Er vinden nog vele andere dingen plaats in de biologie en het zenuwstelsel als gevolg van yoni mudra kumbhaka. Veel meer dan in deze paar paragrafen besproken kan worden. We zullen in latere lessen op de details ingaan wanneer we ze aan de hand van ervaringen kunnen bespreken.
Als laatste moet er nog gezegd worden dat dit een geoptimaliseerde versie van yoni mudra is, gericht op het stimuleren van een breed bereik aan openingen in het zenuwstelsel. De formele yoni mudra gebruikt meer vingers om de oren (duimen) en mond (ringvingers en pinken) af te sluiten, en minder bandha’s en mudra’s dan hier aangeraden. In het kader van de efficiëntie leren we hier een hybride techniek. In een paar minuten extra kunnen we tijdens onze tweemaal daagse beoefening een grote impuls geven aan al onze technieken, en aan het opkomen van zuiver gelukzaligheidsbewustzijn en goddelijke extase in ons dagelijkse leven. Dat is waar yoni mudra kumbhaka voor is.
De guru is in je.
Toevoeging: De introductie van kumbhaka in deze les is voor het van binnen vasthouden van de adem tijdens het beoefenen van yoni mudra. Dit wordt “interne kumbhaka” genoemd. Sinds de les online is gezet zijn er verschillende vragen binnengekomen over “externe kumbhaka”, waarbij helemaal uitgeademd wordt en de lucht met lege longen buiten gehouden wordt. Dit is een techniek die in sommige tradities onderwezen wordt, maar niet in AYP, en het is niet in de lessen besproken. We voegen hier een V&A toe voor de volledigheid.
Vraag: Heb je ooit gehoord over negatieve effecten door het doen van kumbhaka op de uitademing? Ik heb er een tijdje mee geëxperimenteerd, maar ik las pas een aantal waarschuwingen dat het op de lange termijn slecht kan zijn.
Antwoord: Als je met “kumbhaka op de uitademing” bedoelt dat je de lucht met lege longen buiten houdt, dan ben ik het ermee eens met dat er wat risico aan vast kan zitten. In de lessen gebruiken we het voor korte periodes met uddiyana/nauli (dit wordt volledig besproken in les #129), maar niet meer dan dat. Als het automatisch in onze beoefening ontstaat laten we het als het niet extreem is. Soms zal in meditatie de adem vanzelf stoppen na de uitademing. Dat is allemaal prima. Het zenuwstelsel weet wat het nodig heeft. De lessen schrijven geen bewuste externe kumbhaka voor, waarbij de lucht voor langere tijd buitengehouden wordt. De reden hiervoor is dat de longen hier niet voor gemaakt zijn, en dat sterke negatieve druk in de longen op termijn schade aan kan richten.
Om dezelfde reden beperken we de inademing niet tijdens ujjayi (les #41) of brahmari (les #229) pranayama in de wervelkolomademhaling.
De longen zijn ontworpen om lucht binnen te houden en dat is, zoals iedereen weet, heel natuurlijk. De lucht met kracht buitenhouden is niet zo natuurlijk, al gebeurt dat wel voor korte momenten met uddiyana/nauli, en soms in automatische yoga. Geen van deze zet voor langere tijd spanning op de longen. Dus dat is de benadering van externe kumbhaka hier in de lessen – spaarzaam, en alleen in de hierboven beschreven situaties.